Dış Ticarette Sahtecilik ve Dolandırıcılık

Dış ticarette sahtecilik her zaman olmuştur. Özellikle son senelerdeki teknolojinin artan kullanımı sebebiyle bu konuda da farklı yöntemler uygulanmaya başlandı.

Birkaç aydır yurt dışından kendileri ile iletişime geçildiği ve yüksek tutarlı siparişler için görüşmelere başladığını söyleyen firmalar destek almak için benimle iletişime geçti. Daha önce de bu tarz destekler için görüşmüştük ama bu aralar daha sık olmaya başladı. Araştırma ve tecrübe sayesinde birçoğunun sahte (fake) olduğunu baştan anlamak mümkün. Tabi tecrübeliyim diye de Ikarus etkisine kapılmamak lazım. Bir anlık dalgınlık ile işlerin seyri değişebilir.

Bu yazıda sahteciliğe dair en sık uygulanan yöntemleri anlatacağım. Sahtecilik yöntemleri sadece bunlarla sınırlı değil maalesef. Farklı yöntemler, farklı uygulamalar ile bu “işi” yapanlar da kendilerini geliştiriyorlar.

1.Yüksek Tutarlı Sipariş

En sık uygulanan yöntemlerden bir tanesidir. Sizinle iletişime geçen firma, ürünlerinizi beğendiğini ve sipariş vermek istediğini yazar. Sizden ürün özelliklerini ister. Gönderirsiniz, arasından birkaç ürün seçer ve bunların fiyatını sorar. Fiyat verdikten sonra da kısa süre içinde anlaştığınızı ve sipariş vermek istediğini belirten mesaj gönderir. 

İlk sipariş olmasına rağmen çok yüklü tutarlar konuşulur. Zaten ilk mesajında bir miktar genelde söyler. Örnek olarak 2 hafta önce ihracat danışmanlığı almak için benimle iletişime geçen bir firmayı verebilirim. Havlu üreten firma ile İtalya’dan bir firma iletişime geçmiş. 5 mio EUR tutarında sipariş vermek istediklerini söylemiş ilk mesajda. Tabi ki üreticinin gözleri parlamış 5 mio EUR siparişi duyunca. Görüşmeler devam ettikçe miktar 3.5 mio EUR olmuş zira akreditif açmak için limitleri yetmemiş. Akreditif konusu da bu vakada ayrı bir yazı konusu olur.

Şunu düşünmekte fayda var: 

Hangi firma sizden ilk siparişte 5 mio EUR mal almak ister? 

Özellikle havlu gibi bir üründe. Bir konteyner havlu yaklaşık 60k USD yapıyor. 5 mio EUR için 70 civarında konteyner gerekecek. İlk seferde 70 konteyner sipariş sizin için de şüphelendirici değil mi?

Tam tersini düşünün, siz yurt dışındaki bir üreticiden ilk seferde 5 mio EUR/TL sipariş verir misiniz? 

Üreticinin ürün kalitesinden emin misiniz? 

Kapasitesi söz verilen zamanda ürünleri teslim etmek için yeterli mi? 

Gerçekten böyle bir firma var mı? 

Ticarette ilk seferde yüklü bir sipariş miktarı duyuyorsanız yoğurdu üfleyerek yemenizi öneririm. 

2.İhale

Bir diğer yöntem de ilk yönteme benzer şekilde uygulanıyor. İhale için sizin ürünlerinizin talep edildiğine dair mesaj gönderiliyor, katalog isteniyor. Gönderdikten sonra da görüşmeler hızlı şekilde başlıyor. Öyle ki bazı firmalar sanki whatsapp mesajı hızında cevap veriyorlar. Size gelen mailleri düşünün, dakikasında cevap verdiğiniz kaç tane mail vardır? İş yoğunluğu ve programınız sebebiyle genelde maillere birkaç saat içinde dönüş yapılır. Bilgisayar başında sürekli olmazsınız. Olsanız da her mesaja anında cevap vermek olası değil.

Katalog gönderimi ve mesajlaşmalar devam eder. İhale için karar verecek kurumda tanıdıkları olduğu ve bu sayede ihaleyi size vereceklerini ima ederler. Birkaç gün sonra da ihalenin size verildiğine dair mesaj gelir. Renkli olarak kaşe+imzalı, ihaleyi onaylayan kurumdan geldiği iddia edilen bir belge gönderilir.

Dikkat etmeniz gereken husus, ihale için hangi kurum sizi doğrudan buluyor? (Eğer dünyada tek üretici değilseniz). İhaleler, belirli sayfalarda anons edilir ve dileyenler şartlarını karşılayarak ihaleye katılır. İhale tarihi, ihalenin sonuçlanma ve açıklanma tarihi baştan net şekilde açıklanır. Mesajlar, mailler ile süreç ilerlemez. 

3.Sipariş Dosyası

Firma adresinize gelen mailde sizi, ülkelerindeki bir firmadan öğrendiklerini ve sipariş vermek istediklerini belirtirler. Katalog vb. gönderirsiniz mail ile. Daha sonra sipariş için size bir dosya gönderilir. Sipariş adet ve miktarlarının ekteki dosyada belirtildiği yazılır. Dosyalar rar dosyası, Excel dosyası olabilir. Açarken sizden şifre isterler. Dalgınlık ile şifrenizi yazmanızı beklerler.

Bazen dosya yerine Google Drive görünümlü bir link gönderirler. Yine sizden şifrenizi o linke girmenizi beklerler.

Tanımadığınız kişilerden gelen linklere asla tıklamayın. Tanıdığınız kişilerden/tanıdığınızı sandığınız kişilerden gelen linkleri de tıklamadan önce gerçek linkin neresi olduğunu kontrol edin. 

4.Aceleci Davranmak

Alıcı firma sürekli olarak acele ediyorsa şüphelenmekte fayda var. Alım yapmak isteyen firma, sizi tam olarak tanımak ister, ürünlerinizin kalitesinden emin olmak ister. Detaylarda net olarak anlaşmak ister.

Alıcı firma siparişin acil olduğunu belirtiyorsa dikkatli olun. İhracatta bir sipariş ne kadar acil olabilir? Yükleme, sevkiyat vs derken ülkeye göre değişmekle birlikte en az 1 hafta gibi süre geçecektir. Hele ki ekipman sıkıntısının olduğu son senelerde.

Alıcı firma acele ettirerek sizi hataya sevk etmek istiyor olabilir. Dikkatli olun.

5.Zarar Edeceğini İddia Etmek

Alıcı firma farklı bahaneler ile zarar edeceğini ve bu zarara katlanmak durumunda kalırsa bir kısmını satıcı firmaya rücu edeceğini belirten açıklamalar yapabilir.

Bu konuda son haftalarda rastladığım bir örneği vermek istiyorum. Akreditif ile mal almak isteyen bir firma, açılan akreditifi Türkiye’deki bankanın kabul etmemesi durumunda zarar edeceğini belirterek bu zararın satıcı firma tarafından karşılanmasını talep ediyor. 

Türkiye’deki banka, eğer sadece ihbar bankası ise akreditif neden kabul etmesin?Anlayacağınız üzere satıcı firmanın daha önce akreditif ile bir işlemi olmamış. Alıcı firma da bunu anladığı için kendine göre bahaneler ile satıcıya bir miktar ödeme yaptırmaya çalışıyor. İşleyişi bilmediğiniz konular var ise bilen kişilerden lütfen destek alın.

6.Kaşe+İmzalı Belgeler İstemek

Alıcı firma sizden ve/veya bankanızdan kaşe+imzalı belgeler isteyebilir. Alıcının niyetinin halis olduğuna emin olmadan kaşe+imzalı belgeler göndermemenizi öneriyorum. Hele ki bankadan kaşe+imzalı bir belge istemenin hiçbir anlamı yok. Bankalar artık kaşe+imza ile iletişim kurmuyorlar. SWIFT sistemi denen şifreli bir sistem ile haberleşiyorlar. 

Bankadan kaşe+imzalı belge isteyen alıcı firmanın niyeti, o belgeyi veya kaşe+imzayı başka yerlerde kullanmak olabilir. 

7.Gmail, Hotmail vb. Adresleri Kullanmak

Size gelen maillerde Gmail, Hotmail, Yahoo gibi jenerik adresleri kullanıyorsa dikkatli olmakta fayda var. Özellikle her mesaj, farklı adresten geliyor ise çok daha dikkatli olun. 

Her Gmail vb.adreste gelen mesaj dolandırıcılık anlamına gelmiyor tabi ki. Benim ihracat yaptığım firmalar ile Gmail adreslerinden mesaj aldığım da oldu fakat başta firma domain’i üzerinden yazıştık. Daha sonra bazı mesajların gönderiminde sorun olunca Gmail adresten mesajlaşmaya başladık.

Gmail vb.adreslerden gelen mesajların imza kısmında farklı firma domain veya adresi olabiliyor. Başka firmaların domain’i üzerinden mesaj gönderebiliyorlar. Gelen mesajlardaki firmayı araştırın, farklı kaynaklardan teyit edin.

Bu konuda internetteki farklı kaynakları kullanabilirsiniz. Firmanın teyit edilmesi için ilgili ülkedeki ticari ataşelikten de destek alabilirsiniz.

Uzunca bir yazı olduğunun farkındayım fakat aslında bu konuda daha yazacak çok şey var. Dış ticarette sahtecilik ve dolandırıcılık üzerine yazılmış kitaplar var, benim yazdığım yazı onların anca giriş kısmı uzunluğunda olabilir 🙂

Yazının başında da belirttiğim gibi, tüm yöntemler bununla sınırlı değil. Yazıda belirtmediğim farklı yöntemler mevcut. Ayrıca o kişiler de kendilerini yeniliyor ve farklı yöntemler buluyorlar. 

Burada görev size düşüyor. Her zaman basiretli bir tacir olarak dikkatli olmalı ve gelen mesajları, firmaları teyit etmelisiniz. Ne demişler:

Güven, kontrole mâni  değildir.

İsmen bildiğiniz firmalar da olsa mesajları ve adresleri teyit edin. Çok basit kontroller olsa da bunları yapmak alışkanlık haline gelsin.

Adres, banka bilgisi vb. değişiklik mesajlarında dikkatli olun, firmadan telefon ile teyit almaya çalışın.

Hayatta her zaman risk vardır, bunu azaltmaya çalışın. Niyeti düzgün kişilerle iş yapmayı tercih edin. 

Sizin de farklı tecrübeleriniz veya katkıda bulunmak istediğiniz konular varsa yorumlarda belirtebilirsiniz. Bilgi, paylaştıkça çoğalır.

Bol ihracatlar diliyorum.

Ümit Osman YILMAZ
ihracateksperi.com