Dünya Fındık Ticareti
İlkokulda coğrafya dersinde bölgeler bazında üretilen ürünleri öğrenirken, bize Türkiye’yi “kendi kendine yeten 7 ülkeden biri” diye anlattı öğretmenlerimiz. Tarımsal üretimi kendine yeten ve yurt dışından gıda ithalatı yapmayan 7 ülkeden biriydik.
Şu anda ise 5 ürün hariç tüm tarım ürünlerini ithal eder hale geldik. Ziraat Mühendisleri Odası Başkası Özden Güngör’ün açıklamasına göre şu anda ithal etmediğimiz sadece 5 ürün kalmış: fındık, fıstık, üzüm, kayısı ve narenciye. Üstelik ithalat miktarı da ciddi rakamlara ulaşmaya başlamış durumda. 2017 yılında yapılan 234 milyar dolarlık ithalatın 5 milyar dolarını tarım ürünleri oluşturuyor.
Bu haftaki yazıda “henüz” ithal etmediğimiz ürünlerden fındığın dünya ticaretindeki hacmini inceledim.
Dünya Fındık İthalatı
Fındık, GTİP kodu olarak 8.fasıl altında geçiyor. 8.fasıl yenilen meyveler ve yenilebilir sert kabuklu meyveleri işaret ediyor. 0802.21 kabuklu, 0802.22 ise kabuksuz fındığı temsil ediyor.
Dünyadaki hacme bakıldığında kabuklu fındık ticareti 120 milyon dolar iken kabuksuz fındık ticareti 1.7 milyar dolar civarında. Bu yazıda bu nedenle kabuksuz fındık hacmini inceledim. Yazıda, aksi belirtilmedikçe, fındık olarak kastedilen 0802.22 GTİP kodlu kabuksuz fındıktır.
| – Fındıklar veya filbert (Corylus spp.): | |
| 0802.21.00.00.00 | – – Kabuklu |
| 0802.22.00.00.00 | – – Kabuksuz |
Dünyadaki en büyük ithalatçı ülke Almanya. Toplam hacmin %28’ini Almanya ithal ediyor. Ardından %18 ithalat payı ile İtalya geliyor. Diğer ürünlerde olduğu gibi fındıkta da en büyük ticaret ortağımız Avrupa ülkeleri.
| İthalatçı Ülke | 2013 İthalat Hacmi | 2014 İthalat Hacmi | 2015 İthalat Hacmi | 2016 İthalat Hacmi | 2017 İthalat Hacmi |
| Dünya (bin USD) | 1.612.692 | 1.826.546 | 2.327.808 | 1.957.390 | 1.753.965 |
| Almanya | 478.853 | 521.449 | 710.862 | 554.887 | 495.425 |
| İtalya | 269.870 | 325.400 | 433.438 | 416.803 | 323.726 |
| Fransa | 132.581 | 163.727 | 237.799 | 201.010 | 183.650 |
| İsviçre | 65.203 | 84.259 | 116.031 | 81.991 | 77.919 |
| Kanada | 86.405 | 78.080 | 119.032 | 104.082 | 75.656 |
| Hollanda | 20.734 | 36.054 | 45.885 | 37.659 | 52.682 |
| Belçika | 78.740 | 93.139 | 85.845 | 59.565 | 52.599 |
| Rusya | 45.736 | 54.134 | 52.412 | 52.324 | 50.292 |
| Polonya | 16.194 | 19.557 | 20.269 | 25.587 | 33.347 |
| Çin | 3.725 | 3.570 | 10.636 | 30.956 | 27.537 |
Türkiye’nin Fındık İhracatı
2017 yılında dünyada 245.987 ton fındık üretilmiş. Bunun 159.780 tonunu Türkiye üretmiş. Yani üretimin %65’ini ülkemiz sağlıyor. Kuru incirde olduğu gibi fındıkta da üretimde dünyada ilk sıradayız.
| İhracatçı Ülke | 2013 İhracat Hacmi | 2014 İhracat Hacmi | 2015 İhracat Hacmi | 2016 İhracat Hacmi | 2017 İhracat Hacmi |
| Dünya (bin USD) | 1.483.743 | 1.969.826 | 2.335.605 | 1.918.300 | 1.758.262 |
| Türkiye | 1.024.002 | 1.340.868 | 1.640.461 | 1.161.213 | 1.068.976 |
| İtalya | 113.637 | 180.097 | 202.435 | 232.545 | 246.200 |
| Azerbaycan | 45.151 | 67.762 | 90.186 | 104.852 | 114.532 |
| Gürcistan | 160.922 | 179.275 | 173.075 | 172.976 | 79.369 |
| Şili | 570 | 663 | 23.146 | 79.149 | 75.628 |
| Hollanda | 15.767 | 26.361 | 38.627 | 30.925 | 51.534 |
| Almanya | 41.448 | 59.346 | 58.859 | 56.026 | 43.711 |
| Çek Cumhuriyeti | 11.056 | 15.775 | 15.783 | 12.629 | 11.018 |
| İspanya | 15.066 | 22.166 | 17.971 | 11.231 | 10.459 |
| ABD | 11.633 | 16.960 | 18.083 | 5.279 | 8.573 |
| Fransa | 5.672 | 7.658 | 6.152 | 5.360 | 7.804 |
| İngiltere | 3.028 | 5.061 | 8.762 | 7.251 | 5.750 |
| İsviçre | 1.897 | 931 | 3.571 | 2.591 | 5.197 |
| Slovakya | 5.593 | 13.196 | 10.522 | 10.230 | 4.682 |
| Belçika | 2.229 | 1.602 | 2.363 | 3.017 | 4.353 |
Satış hacmine bakıldığında da ülkemizin yine ilk sırada olduğu görülüyor. 2017 yılında 1,75 milyar dolarlık fındık ihracatının 1 milyar doları Türkiye tarafından gerçekleştirilmiş. Burada ülkemizin pazar payı %60. Üretimde %65 paya sahip olan ülkemiz iş satışa gelince %60 paya sahip. Yani ürettiğimiz miktar kadar satış hacmine (fiyat x miktar) sahip değiliz. Demek ki diğer ülkelerden daha düşük fiyata satıyoruz.
2017 yılında bu şekilde durum, daha önceki yıllarda nasıl diye inceledim. Daha önceki yıllarda üretim miktarı ve satış hacmindeki paylarımız birbirine yakın iken 2016 ve 2017 yıllarında satış payımız, üretim payımızdan daha düşük hale gelmiş. Yani son 2 yıldır daha düşük fiyatla satmaya başlamışız.
Daha düşük fiyat derken tabi ki ne kadar düşük fiyat olduğuna da bakmakta fayda var. 2017 yılında biz ortalama 6,69 USD/kg fiyata fındık satarken İtalya 8,82 USD/kg, Almanya 8,90 USD/kg, İngiltere 10,8 USD/kg fiyata fındık satmış. Hatta Slovakya 12 USD/kg fiyat ile ihraç etmiş fındığını. Slovakya’nın 2017 ihracat hacmi 4.6 milyon dolar. Çok düşük bir miktar fındığı, yüksek fiyatla satmış. Detaylı bilgi aşağıdaki tabloda mevcut.
| Ülke | 2017 İhracat Miktarı (ton) | 2017 İhracat Hacmi (bin USD) | 2017 Ortalama İhraç Fiyatı (USD) |
| 245.987 | 1.758.262 | 7,14 USD | |
| Türkiye | 159.780 | 1.068.976 | 6,69 USD |
| İtalya | 27.894 | 246.200 | 8,82 USD |
| Azerbaycan | 14.096 | 114.532 | 8,12 USD |
| Gürcistan | 13.851 | 79.369 | 5,73 USD |
| Şili | 8.140 | 75.628 | 9,29 USD |
| Hollanda | 6.682 | 51.534 | 7,71 USD |
| Almanya | 4.908 | 43.711 | 8,90 USD |
| Çek Cumhuriyeti | 1.526 | 11.018 | 7,22 USD |
| İspanya | 1.376 | 10.459 | 7,60 USD |
| ABD | 1.289 | 8.573 | 6,65 USD |
| Fransa | 1.131 | 7.804 | 6,90 USD |
| İngiltere | 719 | 5.750 | 10,82 USD |
| İsviçre | 655 | 5.197 | 7,93 USD |
| Slovakya | 389 | 4.682 | 12,03 USD |
| Belçika | 475 | 4.353 | 9,16 USD |
Neden Düşük Fiyata Satıyoruz ?
Türkiye’nin en büyük üretici iken daha düşük fiyatla satması tabi ki sorgulanmalı. Diğer ülkeler nasıl yüksek fiyatla satabiliyor? Neyi farklı yapıyorlar?
Türkiye’nin daha düşük fiyatla satmasının sebeplerini tabi ki sektör temsilcileri daha sağlıklı açıklayacaktır ama ilk aklıma gelen ve bu duruma yol açan sebepler şunlar olabilir:
-
Ülkemizdeki tedarikçilerin fiyat rekabeti
“A firmasından 4 dolara aldığın ürünü ben sana 3,8 dolara satarım” mantığı. Bunu birçok sektörde yaptık maalesef ve ders almadan yapmaya devam ediyoruz. Fiyat rekabeti diye bir rekabet olmaz, bu rekabete girmeyelim firmalar olarak. Fiyatla gelen fiyatla gider.
-
Diğer ülkelerin katma değerli olarak satış yapması
Biz 10 kg paketlerde dökme olarak ürün satıyorken, diğer ülkeler müşteri talebine göre 1 kg, 500 gr hatta 50 gr paketlerde satıyor ise daha yüksek fiyat talep edebilirler. Veya daha da güzeli fındığı, çikolata ile kaplayarak fiyat rekabetinin önüne geçilebilir. Katma değeri artırmak ve müşteriyi tatmin edebilmek adına bu konuları incelemek gerekiyor.
Bir diğer sorgulanması gereken konu da Türkiye’nin en büyük üretici olduğu ürünün borsasının Almanya’da olması. Dünyada fındık piyasasını belirleyecek olan ülke Türkiye olması gerekirken borsasının Almanya’da olması gerçekten üzücü bir durum. Bir ürünün borsası üretilen yerde mi olmalı yoksa tüketilen yerde mi? Bu konuda da şapkamızı önümüze koyarak düşünmemiz gerekiyor.
Katma değeri yüksek ihracatlar dilerim.
Ümit Osman YILMAZ
ihracateksperi.com