Hizmet İhracatı Ne Demek?

Hizmet İhraç Edilir mi?

 

İhracat dendiğinde ilk aklımıza gelen ürün ve konteyner oluyor. Büyük konteynerlere, paletler üzerinde ürünlerin yüklenmesi canlanıyor aklımızda.

 

Halbuki ihracat sadece ürünler için geçerli değil. Hizmet ihracatı da ihracat kalemleri arasında yer alıyor.

 

Hizmet Nedir?

Öncelikle hizmetin tam anlamına bakalım. Türk Dil Kurumu, hizmeti şöyle tanımlıyor:

hizmet  isim Arapça ḫidmet
1. isim Birinin işini görme veya birine yarayan bir işi yapma “Vatan, evladının hizmetini bekliyor.” – Ö. Seyfettin

 

Yani birisinin işine yarayan bir iş, hizmet olarak adlandırılıyor. Ürün sattığınızda da hizmet veriyorsunuz fakat bunun için ekstra fatura kesilmiyor genelde. Ürün bedeli içerisinde hizmet bedeli de bulunuyor.

 

Hizmet ihracatı nedir?

 

Hizmet ihracatı, Türkiye’de yerleşik bir firmanın yurt dışındaki bir firmaya verdiği hizmet olarak tanımlanabilir. Yani ürün ihracında olduğu gibi yine 2 farklı ülke ve 2 farklı firma var. Bir ülkedeki firma, başka bir ülkedeki firmaya döviz cinsinden hizmet veriyor.

 

Hizmet ihracatı da, ürün ihracatında olduğu gibi KDV’den istisna. Yurt dışına verilen hizmetler için kesilen faturada KDV belirtilmiyor.

 

Çıkarılan 3065 sayılı kanunda, bir hizmetin hizmet ihracatı sayılması için gerekli şartlar belirtilmiş:

 

• Hizmetin yurt dışındaki bir müşteri için yapılması
• Hizmetten yurt dışında faydalanılması

 

Kurallar çok kısa ve net. Buna göre Türkiye’de hizmet verilmeyecek. Yani hizmetten yurt dışında yararlanılacak. Bu hizmet Türkiye’deki firmaya değil, yurt dışındaki firmaya verilecek.

 

Neler Hizmet İhracatı Olarak Değerlendirilir? 

Kurallar net olmasına karşılık uygulamada kafa karışıklığı olabiliyor. Bu nedenle birkaç örnek vererek açıklamak durumu netleştirecektir:

 

• Türkiye’de yerleşik XYZ Mühendislik Tasarım Ltd.Şti. firması Almanya’daki Hans GMBH firması ile sözleşme yapmıştır. Bu sözleşmeye istinaden Almanya’da yapılacak bir inşaat için gerekli bina için proje çizimi yapmıştır. Bu proje çizimi için faturayı da yurt dışındaki Hans GMBH firmasına kesmiştir. Bu, hizmet ihracatıdır ve KDV’den istisnadır.
• Türkiye’deki ABC Ltd.Şti. firması, Hollanda’daki HNL Corp.firmasının Türkiye’den satın aldığı makine için aracılık yapmıştır. Firmanın talep ettiği makine için pazar araştırması yapmış, ilgili üreticileri belirlemiş ve her birinden fiyat almıştır. Makine alımına karşılık bu hizmetleri için HNL Corp.firmasından komisyon talep etmektedir. Bu durumda, ABC Ltd.Şti. firması faturasını HNL Corp.firmasına kesecektir. Hizmet ihracatı söz konusu olduğu için KDV’den istisnadır.
• İsviçre’deki bir firma, Türkiye’deki balık ve deniz ürünleri pazarı hakkında bir araştırma raporu talep etmiştir. Bu raporun hazırlandığı firma yurt dışında olduğu ve rapordan da yurt dışında yararlanılacağı için bu da hizmet ihracatı olarak değerlendirilir.
• Yurt dışı merkezli bir teknoloji firması, Türkiye’de ürünlerini pazarlamak için İstanbul’da bir büro açmıştır. Pazar araştırması için Türkiye’deki bir firmadan danışmanlık almıştır. Bu durumda hizmet ihracatı söz konusu değildir. Çünkü hizmetten Türkiye’de yararlanılmaktadır. Ve yabancı firmanın Türkiye’deki bürosuna fatura kesilmektedir. KDV ödenecektir.

 

Hizmet İhracatı – Sektörler

Hizmet ihracatı yapılan sektörlere bakıldığında ilk akla gelen turizm oluyor. Daha sonra inşaat ve taşımacılık da önde gelen sektörler arasında yer alıyor.

 

Taşımacılık

Bu kalem, mal ticareti için navlun ve yolcu taşımacılığından oluşuyor. Mal taşımacılığı ücretleri, “navlun” olarak adlandırılıyor. Yolcu ve bagaj taşımacılığı ise “diğer taşımacılık” kalemi altında geçiyor.

 

Turizm

Turizm gelirleri, ülkemizi ziyaret eden farklı ülke vatandaşlarının ülkemizde bıraktığı ücretlerden oluşuyor. Son yıllarda farklı ülkeler ile yaşanan sorunlar sebebiyle bu kalemde düşüş yaşandı. Bu yıl içerisinde artış görülüyor. Yıl sonunda rakamlara beraber bakarız.

 

İnşaat

Türk firmalarının yurt dışında gerçekleştirdiği inşaat projeleri bu kalem altında yer alıyor. Birçok Ortadoğu ülkesinde, Türk firmaları inşaat projeleri gerçekleştiriyor.

Sigorta

Yurt dışında yerleşik firmalara/kişilere, Türkiye’de yerleşik sigorta/reasürans şirketlerinden yapılan sigortalardan oluşan gelirler bu kalem altında inceleniyor. Navlun sigortaları bu kalem altında belirtilmiyor.

 

Finansal Hizmetler

Bu kalem altında, sigortacılık ve emeklilik fonları hariç finansal işlemler ile elde edilen gelirler kast ediliyor. Örnek olarak, yurt içinde yerleşik bir bankanın, yurt dışında yerleşik kişilerden aldığı komisyon bu kalem altında belirtiliyor ve hizmet ihracatı olarak gerçekleşiyor.

 

 

Hizmet ihracatının ne olduğuna, neleri kapsadığına detaylı olarak bakmaya çalıştık. Peki Türkiye hizmet ihracatında nerede?

 

2002 yılında 14 milyar dolar hizmet ihraç eden Türkiye, 2005 yılında 27.8 milyar dolar, 2015 yılında ise 46.3 milyar dolar hizmet ihraç etti. 2023 yılında hedeflenen hizmet ihracatı ise 150 milyar dolar. 500 milyar dolar ihracat hedefinin %30’unu ihracattan gelmesi hedefleniyor. Bu oran daha önceki yıllarda daha yüksek seyretmiş. 2002 yılında (ihracat değerinin düşük olması sebebiyle olsa gerek) %40 iken sonraki yıllarda %32-38 aralığında seyretmiş. 2023 yılında inşallah bu satırlarda son durumu beraber değerlendiririz.

 

Katma değerli hizmetler sunabildiğimiz ve ihracatımızı artırabildiğimiz günler diliyorum.

 

Ümit Osman YILMAZ

ihracateksperi.com