TİM, her 3 ayda bir ihracatçı firmalar ile yaptığı araştırmanın sonuçlarını yayınlıyor. 2017 yıl sonu verilerini ve 2018 beklentilerini de geçtiğimiz günlerde açıkladı. Önceki dönemlerde yapılan araştırmalar sonuçlarını websitemde yorumlamıştım. Daha önceki yazıları okumak isterseniz sizi şöyle alayım:
2017 4.Çeyrek İhracatı
2017 yılını Türkiye, 157 milyar dolar ihracat rakamı ile tamamladı. 12 aylık ihracat da şu ana kadar en yüksek rakamlara ulaştı. 2018 yılının da iyi geçmesi bekleniyor. Bu beklenti, anket sonuçlarından da açıkça görülmekte. Öyle ki araştırmaya katılan firmaların %77si, 2018 ihracatlarının artacağı yönünde fikir beyan etmiş.
Anketin kaç firma tarafından yapıldığı bu sefer açıklanmış. Ankete, en fazla ihracat yapan firmaların yanı sıra TİM ve ihracatçı birliklerinin yönetim kurulu üyeleri de katılmış. Toplamda 394 ihracatçı firmanın temsilcisi katılmış.
İller Bazında İhracat
En fazla ihracat yine İstanbul’dan yapılmış. İhracatçı firmaların birçoğunu merkezinin İstanbul olduğu düşünüldüğünde gayet normal bir durum. İstanbul, 2017 yılındaki ihracatın %33,9’unu gerçekleştirmiş. Bu rakam ilk çeyrekte %50, 3.çeyrekte ise %39 idi. Sezonsallık gösteren tarım ürünlerinin ihracatının yaz ve sonbahar aylarında yapılması ile İstanbul’un payı düşüş göstermiş.
Ankara’nın payı da gerilemiş. İhracattan aldığı payı artıran şehirler Bursa, Denizli ve Kocaeli olmuş. Sanayi illerinin payının artması sevindirici. Türkiye’nin ihracat artış hızından daha fazla ihracatlarını artıran bu şehirlerin sayısının artmasını diliyorum.
| 1.çeyrek | 2.çeyrek | 3.çeyrek | 4.çeyrek | |
| Ankara | 7,00% | 6,70% | 7,40% | 5,90% |
| Bursa | 8,00% | 8,10% | 4,40% | 7,50% |
| Denizli | 2,00% | 3,10% | 4,90% | |
| Gaziantep | 2,00% | 2,80% | 2,80% | |
| İstanbul | 50,00% | 41,00% | 39,70% | 33,90% |
| İzmir | 8,00% | 7,00% | 10,80% | 7,20% |
| Kayseri | 2,00% | 3,90% | 2,80% | |
| Kocaeli | 3,00% | 3,00% | 4,90% | 6,20% |
| Konya | 2,00% | 3,80% |
Sektörler Bazında İhracat
Tekstil ve hammaddeleri, otomotiv sektörleri ihracattan aldıkları payı yüksek miktarlarda artırmışlar. Kimyevi maddeler, elektrik-elektronik ve hazır giyim sektörlerinde ise düşüş görünüyor.
| İhracat Sektörleri | 1.çeyrek | 2.çeyrek | 3.çeyrek | 4.çeyrek |
| Tekstil ve Hammaddeleri | 13,00% | 10,10% | 10,90% | 12,00% |
| Kimyevi Maddeler ve Mamülleri | 11,00% | 9,80% | 10,10% | 9,00% |
| Demir ve Demir Dışı Metaller | 11,00% | 9,30% | 9,40% | 10,00% |
| Makine ve Aksamları | 9,00% | 10,20% | 6,00% | |
| Otomotiv Endüstrisi | 8,00% | 8,30% | 6,00% | 11,00% |
| Elektrik-Elektronik ve Hizmet | 8,00% | 5,50% | 7,50% | 5,00% |
| Ağaç Mamülleri ve Orman Ürünleri | 7,00% | 9,20% | 6,00% | |
| Hazır Giyim ve Konfeksiyon | 5,00% | 6,10% | 9,60% | 6,00% |
| Maden | 4,00% | 3,30% |
Tekstil ve hammaddelerinde artış yaşarken hazır giyim sektöründe düşüş yaşamak konusu incelemeye değer bir konu. Her zaman dediğim gibi katma değerli ihracata öncelik vermek ve yönelmek gerekiyor. Biz tekstilin hammaddesini ihraç etmişiz fakat hazır giyim gibi katma değeri yüksek bir alanda kan kaybetmişiz. Bunun içine katma değer giriyor, markalaşma giriyor, hizmet kalitesi giriyor. Sadece üretmek ve satmak yerine, katma değeri nasıl artırabiliriz sorularını kendimize daha sık sormak gerekiyor.
İhracat Yapılan Ülkeler
İhracat yapılan yeni ülke sayısında da 4.çeyrekte güzel gelişmeler olmuş. 2 ila 5 ülke arasında yeni pazara giren firmaların oranı %34 olmuş. Bu, firmaların ihracatlarını artırması ve risklerini azaltması anlamında sevindirici. Bu ülkelerdeki ihracatlarının devam etmesini dilerim. İhracata başlamanın yanı sıra o ülkede tutunmak da son derece önemli. Malum, amacımız süreklilik.
| İhracat Yapılan Yeni Ülkeler | |||||||
| 1.çeyrek | 2.çeyrek | 3.çeyrek | 4.çeyrek | ||||
| 0 | 51,00% | 0 | 43,30% | 0 | 54,80% | 0 | 36,60% |
| 1 | 30,00% | 1-3 | 49,20% | 1 | 23,60% | 1 | 20,20% |
| 2-5 | 18,00% | 4-6 | 4,70% | 2-5 | 18,80% | 2-5 | 34,40% |
| 5-10 | 1,00% | 6+ | 2,80% | 6-10 | 6,10% | 6-10 | 6,70% |
| 10+ | 0,30% | 11-20 | 0,80% | 11-20 | 2,20% | ||
Üretim & İhracat Gerçekleşme ve 2018 Beklentileri
Bu tabloda da sevindirici sonuçlar görüyoruz. Son çeyrekte firmaların %63’ü üretimlerini, %65’i de ihracatlarını artırmış. %32’si ise ihracat birim fiyatlarını artırmayı başarmış.
2018 ilk çeyrek için üretimlerinin ve ihracatlarının artmasını bekleyen firmaların oranı %49. İhracat birim fiyatını artırma beklentisinde olan firmaların oranı yine %33 olarak benzer bir oranda.
Hedef Pazarlar
2018 yılı için ihracatçı firmalarımız, sırasıyla ABD, Rusya, Almanya, Fransa ve İngiltere ülkelerini hedef pazar olarak belirlemiş. Bu ülkeler 3.çeyrekteki hedef pazarlar ile aynı ülkeler. Ülkelerin hedef olarak sıralaması da 3.çeyrekteki ile aynı.
İhracatçıların Sorunları
İhracatçı firmalara karşılaştıkları sorunlar sorulduğunda bu sefer kur sorunu yok. Maalesef onun yerine hedef ülkeler ile yaşanan siyasi sorunlar geliyor. Daha sonra hammadde ve aramal fiyatları sorun olarak belirtilmiş. Döviz kurları bu çeyrekte sorun olarak 3.sırada yer almış.
Döviz kurlarına karşı farklı şekillerde önlem almak mümkün fakat siyasi sorunlara ihracatçıların alabileceği bir önlem maalesef bulunmuyor. Yapılan bağlantıların iptal edildiği veya yapılan ihracatlardan sonra bedel tahsilinde zorluklar yaşandığını farklı firmalardan duyuyorum.
İhracatçıların Yıl Sonu Beklentileri
Daha önceki sonuçlarda ihracatçıların yıl sonu dolar beklentisi 3,87; Euro beklentisi 4,52 olarak çıkmıştı. Yıl sonu döviz kurları ise 3,77 ve 4,51 olarak gerçekleşti (TCMB 29 Aralık). Yıl sonu enflasyonu %11,92 olarak gerçekleşti. Yıl sonu büyüme oranları henüz açıklanmadı ama 3.çeyrek büyüme oranı %11,1 olarak açıklanmıştı.
2018 ilk çeyrekte dolar beklentisi aynı çıkmış. Euro kurunun ise 4,73 olması bekleniyor. Hep beraber göreceğiz.
| Beklentiler | 1.çeyrek (2.çeyrek beklentisi) | 2.çeyrek (3.çeyrek beklentisi) | Yıl sonu Beklentisi 2017/2.çeyrek sonuçları |
Yıl sonu Beklentisi 2017/3.çeyrek sonuçları |
2018/1.Çeyrek Beklentileri | 2018 yıl sonu beklentileri |
| Dolar | 3,72 | 3,54 | 3,66 | 3,87 | 3,87 | 4,10 |
| Euro | 3,99 | 4,13 | 4,25 | 4,52 | 4,73 | 5,00 |
| Enflasyon | 9,78% | 9,57% | 10,48% | 11,10% | 10,40% | 11,70% |
| Büyüme | 3,05% | 6,50% | 5,20% | 5,20% | 3,70% | 6,20% |
Sonuç
2017; yıllık ihracat hedefini aştığımız bir yıl oldu. Umarım 2018 daha güzel bir yıl olur. Şunu söyleyebilirim ki konuştuğum birçok ihracatçı firma –küçüklü büyüklü- 2018 için iyimser. İlk çeyrek sonunda bu iyimserliğin rakamlara yansıyıp yansımadığını beraber değerlendireceğiz.
Güzel günler diliyorum.
Ümit Osman YILMAZ
ihracateksperi.com