Kur Dalgalanmalarına Karşı Korunmak

 

 

İhracatçı firmalar açısından kur dalgalanmalarına karşı önlem almak son derece önemlidir. Yurt dışındaki müşterinize fiyat verirken maliyetlerinizi hesaplar, üzerine kâr marjınızı ekler ve bir fiyat verirsiniz. Avrupa’daki müşterinize EUR fiyat verirken maliyetleriniz TL olabilir veya USD ile mâl edip EUR ile satıyor olabilirsiniz. Bu durum da sizi kur riskine maruz bırakır.

 

Kur riskine karşı nasıl önlemler alınabilir?

 

Kur riskine karşı her ihracatçı belli bir marjı göz önünde tutar. Örneğin EUR kuru 3,95 iken ihracatını gerçekleştiren bir firma, ihracat bedelinin geldiğinde EUR kurunun 3,85 olabileceğini hesaplamalıdır. Kâr marjını da buna göre hesaplamalıdır.

 

Kurların çok fazla değişkenlik göstermediği dönemlerde bu değişimler öngörülebilir seviyelerdedir. Peki son 2 ayda olduğu gibi dalgalanmaların yüksek olduğu durumlarda ne yapmalı? Şu anda 4,01 EUR kuru ile gerçekleştirdiğiniz ihracatın bedeli hesabınıza geldiğinde 3,80 olursa zarar etmemek için ne yapmalı?

 

Kur dalgalanmalarına karşı bazı finansal önlemler almak mümkün. “Forward” ürünü de bunlardan biri.

 

Forward, kelime anlamı ile ileri, ileriye anlamına gelmektedir. Finansal olarak baktığımızda ise finansal bir varlığın (bizim durumumuzda kur) gelecekteki bir tarihte, belirli bir fiyattan satılması işlemidir. Bu satış işlemi bir sözleşme aracılığı ile yapılır ve her iki taraf da buna uymak durumundadır.

 

Forward sözleşmeleri tezgahüstü piyasalarda (over the counter – OTC) piyasalarda işlem görürler.

 

Bir örnek ile forward işlemini açıklayalım:

 

24 Ocak’ta 100.000 EUR tutarında ihracat yaptınız. Müşteri ile mutabık kaldığınız ödeme şekli de konşimento tarihinden 60 gün sonra. Yani yaklaşık olarak 24 Mart’ta ihracat bedelinizi tahsil edeceksiniz. İhracat tarihindeki kurun 4,01 olduğunu farz edelim. Bankanızı arıyor ve 24 Mart tarihli forward kuru soruyorsunuz (Bunun için bankada forward limitinizin olması gerekiyor). EUR alış kuru soracaksınız. Burada kısaca alış ve satış kavramlarını da açıklamakta fayda var. Sık sık karıştırıldığına veya yanlış anlaşıldığına şahit oluyorum. Alış işlemini banka açısından düşünün. Yani banka sizden EUR alacak, siz bankaya EUR satacaksınız. Diğer bir ifadeyle banka sizden EUR alacak, karşılığında TL verecek. Bankanın 24 Mart tarihli EUR alış kurunun 4,11 olduğunu kabul edelim. Kabul ediyorsunuz ve imzalayacağınız sözleşme ile forward işlemini gerçekleştiriyorsunuz.

 

24 Mart oldu diyelim. Piyasadaki EUR alış kuru 4,07. Siz forward kurunu 4,11 olarak sabitlemiştiniz. 0,04 kârdasınız. Piyasa kurundan daha yüksek bir kur ile gelen bedelinizi TL’ye çevirdiniz.

Peki tam tersi olursa? Piyasa kuru 4,21. Sizin forward kurunuz 4,11.  Piyasa kuru daha yüksek olsa da siz imzaladığınız forward kuru olan 4,11’den bedelinizi TL’ye çevireceksiniz. Yani ihracat bedelinizi; piyasa kuruna göre 0,10 EUR’luk daha düşük kur ile TL’ye çevirmiş olacaksınız.

 

 

Forward sözleşmesinin avantajları

Kur 4,07 olduğunda forward kuru işiniz için iyiyken 4,21 olduğunda size zarar mı ettirdi? Forward kuruna bu şekilde bakmamak lazım. Forward kuru, kârınızı sabitlemek ve/veya riskinizi azaltmak için kullanılan bir enstrüman. Finansal olarak kâr etmek için kullanacağız bir enstrüman değil.

 

Forward işlemini sadece döviz alış için değil, döviz satış veya parite işlemleri için de kullanabilirsiniz.

 

Örneğimizde yapılan işlemi tekrar değerlendirirsek forward işleminin özelliklerini şu şekilde sayabiliriz:

 

• Forward işlemi her iki taraf için de belirlenen tarihte yapılmak zorundadır.
  Kur daha yüksek ise “Ben vazgeçtim” deme imkanınız yoktur.
• Sözleşmedeki tutar tam olarak gerçekleştirilmelidir.
  Örneğimizde 100.000 EUR demiştik. Sizin işlem tarihinde 100.000 EUR’yu banka hesabınızda hazır ederek TL’ye dönmeniz gerekmektedir. Bunu kısmi olarak yapma imkanınız olmadığı gibi daha yüksek tutarla da yapamazsınız.
• Forward işlemi, belirlenen tarihte yapılmak durumundadır.
  Forward işlemi, 1 gün önce veya 1 gün sonra gerçekleştirilemez.
• Forward işleminin gerçekleştirilmesi için bankada “forward limiti”ne sahip olmalısınız.
  Çalıştığınız bankada forward işlemleri için bir limitinizin bulunması gereklidir. Bunu için işlem tarihinden önce bankanız ile görüşmeniz sağlıklı olacaktır.

 

Forward işlemi sayesinde kur dalgalanmalarının fazla olduğu zamanlarda kârınızı baştan hesaplayabilir ve sabitleyebilirsiniz. Özellikle yüksek tutarlı bir sipariş aldıysanız ve kur riskini azaltmak istiyorsanız değerlendirmenizi tavsiye edeceğim bir enstrüman.

 

Sorularınız için bana bilgi@ihracateksperi.com adresinden ulaşabilirsiniz.

Sevgilerimle,

Ümit Osman YILMAZ

İhracatEksperi.com