Rusya ile İhracat Rakamları
Son günlerde Türkiye-Rusya arasındaki ilişkiler yine gerildi. Türkiye’nin Rusya’dan yapılacak buğday ithalatına koyduğu %130’luk vergi konuşuluyor. Ben de ne zamandır Rusya ile ihracat rakamları hakkında yazmayı düşünüyordum. Bu hafta bu konu da gündeme gelince bunun hakkında yazdım. Daha önce de Almanya ve Hollanda ile ihracatımız hakkında yazmıştım.
Öncelikle şunu belirtmek gerekiyor: Aslında Türkiye – Rusya ilişkileri tam olarak düzelmiş değildi. Sadece ilişkilerdeki soğukluk giderilmiş durumdaydı. İki ülke arasındaki ticaret rakamlarında/uygulamalarında herhangi bir düzelme yoktu. Buğday ithalatında Türkiye’nin koyduğu %130’luk vergi ile ilişkiler tekrar gündeme geldi. Üstelik buna cevap olarak Rusya’nın portakal, üzüm, lahana gibi ürünlere gümrük vergisi getirmeye hazırlandığı öne sürülüyor. Önümüzdeki günlerde bunun gerçekliğini beraber göreceğiz. Şimdilik iki ülke arasındaki geçmiş dönem ticaret rakamlarına ve ürünlerine bakalım. İlişkilerin her iki ülke açısından önemini rakamlarla açıklamaya çalışalım.
Rusya İhracatı
2016 yılı verilerine baktığımızda Rusya’nın 285 milyar dolar ihracatı var. Daha önceki yıllarda 500 milyar dolar üzerinde ihracat yapıyor iken 2015 yılından itibaren değerler düşüş göstermiş.
| RUSYA TOPLAM İHRACAT DEĞERLERİ (1.000 USD) | RUSYA’NIN TÜRKİYE’YE İHRACATI (1.000 USD) | ||
| 2012 | 524.766.421 | 2012 | 16.103.173 |
| 2013 | 527.265.919 | 2013 | 15.122.092 |
| 2014 | 497.833.529 | 2014 | 14.755.154 |
| 2015 | 343.907.652 | 2015 | 11.703.271 |
| 2016 | 285.491.052 | 2016 | 13.698.261 |
Ülke bazında bu değerin detayına baktığımızda Türkiye 13.6 milyar dolar ile 5.sırada geliyor. Toplam ihracatından aldığımız pay %4,77. Rusya’nın en büyük ihraç pazarı Hollanda ve o ülkeye 29 milyar dolar ihracat yapmışlar 2016 yılında. Yani en büyük pazarının toplam ihracatta ağırlığı %10.
Türkiye İhracatı
Türkiye’nin 2016 yılı ihracat değeri 147 milyar dolar. 2016 yılında Rusya’ya 1.7 milyar dolar ihracat yapmışız. Yani toplam ihracatımızdaki payı %1,15.
| TÜRKİYE TOPLAM İHRACATI (1.000 USD) | TÜRKİYE’NİN RUSYA’YA İHRACATI (1.000 USD) | ||
| 2012 | 152.461.737 | 2012 | 6.680.777 |
| 2013 | 151.802.637 | 2013 | 6.964.209 |
| 2014 | 157.610.158 | 2014 | 5.943.014 |
| 2015 | 143.850.376 | 2015 | 3.589.464 |
| 2016 | 142.606.247 | 2016 | 1.733.569 |
Rusya, bizim toplam ihracatımızda %1,15’lik yer tutuyorken Rusya’nın ihracatında Türkiye’nin payı %4,77. Yani ihracat anlamında bakıldığında Türkiye’nin Rusya için önemi daha yüksek görünüyor.
İthalat Değerleri
Olaya bir de ithalat açısından bakmakta fayda var.
Türkiye 2016 yılında tüm dünyadan toplam 198 milyar dolar ithalat yapmış. Rusya’dan yaptığı ithalat miktarı ise 15 milyar dolar. Yani toplam ithalatımızın %7,5’ini Rusya’dan yapıyoruz.
Rusya da 2016 yılında Türkiye ile benzer miktarda ithalat yapmış: 182 milyar dolar. Bu değerin 2.1 milyar dolarını Türkiye’den yapmış. Rusya, toplam ithalatının %1’ini Türkiye’den gerçekleştiriyor.
Ürünler Bazında İnceleme
İthalat ve ihracat rakamları kadar önemli olan bir diğer husus da iki ülke arasında ticareti yapılan ürünler.
Rusya’nın Türkiye’den ithal ettiği ürünlere baktığımızda ilk sırada sebze ve meyve ürünlerini görüyoruz. Ardından makineler geliyor.
Olaya Türkiye açısından baktığımızda ise Rusya’dan en büyük ithalat kaleminin yakıt olduğunu görüyoruz. Daha sonra demir-çelik ve tahıl geliyor. Geçmiş yıllara bakıldığında Türkiye’nin tahıl ithalatının en az %50’sinin Rusya’dan yapıldığını görüyoruz.
Sonuç
Rusya, Türkiye’nin ihracat rakamlarına baktığımızda çok büyük bir pazar olarak görünmüyor. Tam tersine bu sefer Türkiye, Rusya için büyük bir pazar. İhracat yaklaşık %5’ini Türkiye’ye yapıyor. Türkiye ise ihracatının %1,15’ini Rusya’ya yapıyor.
Fakat ürün bazında incelediğimizde Rusya’ya en çok meyve sebze ihraç ettiğimizi görüyoruz. Bu ürünler de, doğası gereği, bozulan ürünler olduğu için kısa sürede nakledilmesi gerekiyor. Ayrıca Rusya pazarının kaybedilmesi durumunda kısa vadede bu ürünlere pazar bulmak zor olacaktır. Zira bu sektörde anlaşmalar genelde yıllık olarak yapılıyor.
İki ülke arasındaki ithalata baktığımızda ise Türkiye’nin büyük miktarda ithalat yaptığını görüyoruz. Buğday da bu ürünlerden biri. Türkiye’nin buğday ithalatının büyük bir kısmı Rusya’dan yapılıyor. Bu nedenle buğdaya koyulan %130 vergi oranı ise her iki ülke için de düşündürücü bir durum. Türkiye’nin en fazla tahıl ithal ettiği bir ülkeye bu kadar yüksek vergi oranı uygulamasını anlamak ekonomik açıdan zor. Bu verginin siyasi ayakları olabilir. Ekonomik açıdan düşündüğümüzde kısa vadede bu kadar yüksek ithalatın yerine konması zaman alırsa buğday fiyatları yükselecektir. Bu da doğal olarak birçok üründe fiyat artışı anlamına gelmektedir.
Ayrıca buğday ithal ederek üretim yapan firmaların maliyetlerinin yükselmesi, firmaların işlerinin küçülmesine ve dolayısıyla istihdamlarını azaltmalarına anlamına gelebilir. İşsizlik sorununu çözmeye çalıştığımız bir dönemde bu verginin ekonomiye olumsuz etkilerini dikkate almak gerekir.
Sonuç olarak ekonominin sağlıklı olarak ilerleyebilmesi ve büyüyebilmesi için ticaret yaptığımız ülkeler ile ilişkilerimiz sağlıklı ve olumlu olmalıdır. Atatürk’ün de dediği gibi : “Yurtta sulh, cihanda sulh.”
Saygı ve sevgilerimle,
Ümit Osman YILMAZ
ihracatEksperi.com