TÜİK İhracat İstatistikleri

TÜİK İhracat İstatistikleri ve Göstergeleri Ne Diyor?

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) resmi olarak istatistik tutan bir kurum. Türkiye’nin birçok konuda istatistiki verilerini kaydediyor ve raporluyor. Bu veriler, ihracat ve dış ticaret için de tutuluyor. Bu hafta bu verileri incelemeye çalıştım.

Ülke olarak ihracat, en büyük ilgi alanlarımızdan. Bunu farklı yazılarımda belirtmiştim. Her firma ihracat yapmak istiyor ama kendince bazı sebeplerden dolayı yapmaktan vazgeçiyor. Bazı firmalar da daha önce ihracat yapmış fakat bazı sorunlar yaşamış, bu nedenle ihracatın riskli olduğunu düşünerek ihracat yapmaktan vazgeçmişler.

İhracatta en sık sorulan sorulardan birisi de ödeme şekli. Danışmanlık için benimle irtibata geçen firmalar, hangi ödeme şekli ile ihracat yapmaları gerektiğini soruyorlar. Buna verilebilecek tek bir cevap yok tabi ki. Ödeme şekli ürüne göre, müşterinin talep ettiği miktara göre değişkenlik gösteriyor. Ürün yüksek miktarda ise ödeme şekli için vade, akreditif vb. söz konusu olabilir.

Fakat istatistikler, ülke olarak en çok hangi ödeme şeklini kullandığımız konusunda bize fikir verebilir. Tabi ki bu istatistikler; en fazla tercih edilen ödeme şeklinin, doğru ödeme şekli olduğu anlamına gelmiyor. Fakat ülke olarak hangilerini tercih ettiğimiz konusunda bize fikir verecektir. Siz, firma olarak dilediğiniz ödeme şekli ile ihracat yapmayı tercih edebilirsiniz.

Ödeme Şekillerine Göre İhracat

2016 yılında yaptığımız 142.5 milyar dolar ihracatın 94.8 milyar dolarını mal mukabili olarak gerçekleştirmişiz. Yani toplam ihracatın %66.56’sı mal mukabili olarak yapılmış. Mal mukabilinden sonra en fazla tercih edilen ödeme şekli vesaik mukabili. 15.5 milyar dolar ile toplam ihracatımızın %14.46’sını vesaik mukabili olarak gerçekleştirmişiz. Peşin ihracat 2016 yılı için %10.9 olarak gerçekleşmiş. Akreditifin payı ise 8 milyar dolar ile %5.72 olarak gerçekleşmiş.

Bu durum 2015 yılı için de hemen hemen aynı. İlk sırada %66 ile mal mukabili geliyor. Vesaik mukabilinin payı %14.89. Peşin ihracat %9.70, akreditif %6.74.

	2017 Ocak-Mayıs		2016		2015
Toplam İhracat Miktarı	64 313 023	(bin USD)	142 530 542	(bin USD)	143 838 871	(bin USD)
	Tutar	Yüzde	Tutar	Yüzde	Tutar	Yüzde
Mal mukabili ödeme	39 502 241	61,42%	94 864 848	66,56%	94 969 939	66,03%
Peşin ödeme	9 300 533	14,46%	15 531 406	10,90%	13 947 391	9,70%
Vesaik mukabili ödeme	9 035 202	14,05%	20 611 100	14,46%	21 415 158	14,89%
Vadeli akreditif	725 869	1,13%	1 648 203	1,16%	2 103 718	1,46%
Bedelsiz	1 115 090	1,73%	1 423 933	1,00%	1 414 357	0,98%
Özel takas	814	0,00%	3 878	0,00%	7 063	0,00%
Akreditif	4 513 277	7,02%	8 154 543	5,72%	9 694 014	6,74%
Bağlı muamele	4 477	0,01%	11 366	0,01%	12 104	0,01%
Kabul kredili akreditif	4 681	0,01%	21 575	0,02%	37 860	0,03%
Kabul kredili vesaik mukabili	64 061	0,10%	157 143	0,11%	140 380	0,10%
Kabul kredili mal mukabili	44 818	0,07%	100 598	0,07%	79 680	0,06%
Özel hesap	1 960	0,00%	1 950	0,00%	17 209	0,01%

2017 Yılı

2017 yılının ilk 5 ayında 64 milyar dolar ihracat gerçekleştirmişiz. Ödeme şekli olarak en fazla tercih edilen ödeme şekli yine mal mukabili. Toplam ihracatın %61.42’si mal mukabili. 2017 yılında 2.en fazla tercih edilen ödeme şeklinin peşin ihracat olduğunu görüyoruz. Peşin ihracatın payı %14.46. Vesaik mukabili ödeme %14.05 ile 3.sıraya düşmüş görünüyor.2017 yılı için henüz Ocak-Mayıs arası için ödeme şekillerine göre istatistik mevcut. Sıralama burada değişmiş.

2017 yılı için bu değişikliği yorumlamak şu an için erken. Belirli sektörler ve mevsimsel etkiler sebebiyle şu anda istatistiklerde peşin ödeme 2.sıraya çıkmış olabilir. Yıl sonundaki duruma göre tekrar değerlendirmekte fayda var.

Mal mukabili ihracatın neden en fazla tercih edilen ihracat şekli olduğunu düşünmekte fayda var. Bu durumu şöyle yorumlayabiliriz: Daha önce ihracat yaptıkları müşterilerine, yüksek hacimlerle ihracat yapmaya devam eden firmalar mal mukabili ödeme şeklini tercih ediyorlar. Hacimleri yüksek olduğu için mal mukabili ilk sırada çıkıyor. Hacmin yanı sıra firma sayısı bazında ödeme şekillerinin istatistiği olsa biraz daha detay yorum yapabilirdik.

İllere Göre İhracat

İhracatta ilk sırada İstanbul geliyor. 2016 yılında ihracatın %53’ü İstanbul’dan gerçekleşmiş. Bu durum, birçok kurumsal firmanın yönetim merkezinin İstanbul’da olması ile açıklanabilir. 2.sırada Bursa (%6,86), 3.sırada İzmir (%5,87) yer alıyor.

2017 yılında, ilk 5 aylık istatistiklere göre Kocaeli 3.sırada yer alıyor. Sektör etkisi ve/veya mevsimsellik sebebiyle 3.sırada yer almış olabilir. Yıl sonunda durumu tekrar değerlendiririz.

2017 yılında Bayburt ilimizin ihracat yapmamış olması dikkat çekiyor. İhracat yapmayan tek ilimiz Bayburt. 2016 yılında 6.9 milyon dolarlık ihracat yapıldığını görüyoruz. Umarım 2017 yılının 2.yarısında, ihracata başlar ve 2016’dan daha yüksek ihracat değerlerine ulaşır.

	2017 Ocak-Mayıs			2016			2015
		64 313 023			142 530 542			143 838 871
1	İstanbul	33 282 519	51,75%	İstanbul	76 161 854	53,44%	İstanbul	77 009 984	53,54%
2	Bursa	4 369 184	6,79%	Bursa	9 771 279	6,86%	Bursa	8 634 502	6,00%
3	Kocaeli	3 587 864	5,58%	İzmir	8 365 994	5,87%	İzmir	8 108 513	5,64%
4	İzmir	3 570 244	5,55%	Ankara	6 463 054	4,53%	Kocaeli	7 402 941	5,15%
5	Gaziantep	2 761 775	4,29%	Kocaeli	6 462 686	4,53%	Ankara	7 048 777	4,90%
6	Ankara	2 736 325	4,25%	Gaziantep	6 431 999	4,51%	Gaziantep	6 330 321	4,40%
7	Sakarya	2 234 832	3,47%	Sakarya	2 553 810	1,79%	Denizli	2 516 246	1,75%
8	Denizli	1 065 710	1,66%	Denizli	2 401 903	1,69%	Sakarya	1 943 278	1,35%
9	Hatay	1 059 537	1,65%	Manisa	1 845 359	1,29%	Manisa	1 839 282	1,28%
10	Manisa	733 790	1,14%	Hatay	1 743 882	1,22%	Hatay	1 826 646	1,27%
11	Adana	702 590	1,09%	Adana	1 602 322	1,12%	Adana	1 683 497	1,17%
12	Kayseri	655 552	1,02%	Kayseri	1 529 578	1,07%	Kayseri	1 583 302	1,10%
13	Konya	633 773	0,99%	Mersin	1 479 820	1,04%	Trabzon	1 545 160	1,07%
14	Mersin	617 108	0,96%	Trabzon	1 369 153	0,96%	Mersin	1 407 323	0,98%
15	Trabzon	501 052	0,78%	Konya	1 313 541	0,92%	Konya	1 353 104	0,94%

Taşıma Şekline Göre İhracat

İhracatın, ağırlıklı olarak konteyner ve dolayısıyla deniz yolu ile yapıldığını biliyoruz. Bu durumu istatistiklerden de teyit etmek mümkün. 2016 yılında toplam ihracatın %55’i, 2017 ilk 5 ayında da ise %57’si deniz yolu ile gerçekleştiğini görüyoruz. Deniz yolunun ardından 2.sırada kara yolu geliyor. 2016 yılında kara yolunun payı %31 iken 2017 yılında %28’e gerilemiş. 2017 yılında deniz yolundan kara yoluna doğru bir %2 civarında bir kayma olduğunu görebiliyoruz.

Konteynerin tercih edilme sebepleri arasında birçok sebep var:

Çoklu taşımacılıkta kolaylık sağlıyor
Daha uygun navlun bulmak mümkün
Ürüne göre farklı ebatlarda konteynerler mevcut

	2017 Ocak-Mayıs		2016
	64 313 023	Yüzde	142 530 542	Yüzde
Deniz yolu	37 091 989	57,67%	78 400 288	55,01%
Demir yolu	306 241	0,48%	641 121	0,45%
Kara yolu	18 583 891	28,90%	44 755 303	31,40%
Hava yolu	7 341 824	11,42%	17 747 002	12,45%
Diğer	989 077	1,54%	986 828	0,69%

Ülke Gruplarına Göre İhracat

Bu kategorinin ne durumda olduğunu hemen herkes tahmin edecektir diye düşünüyorum. Yine de rakamlarla durumu teyit edelim.

Bu kategori için son değerler 2015 yılına ait. 2015 yılındaki ihracat rakamımız 143 milyar dolar. Bu değerin %44’ünü Avrupa Birliği ülkelerine gerçekleştirmişiz. %9,83’ünü de Avrupa Birliği üyesi olmayan diğer Avrupa ülkelerine gerçekleştirmişiz. Yani ihracatımızın %54’ü Avrupa’ya yapılıyor. %21’lik kısım ise Yakın ve Orta Doğu ülkelerine gerçekleştirilmiş.

Kısacası Avrupa, kıta olarak ve birlik olarak bizim en önemli ihracat pazarlarımızdan biri. İhracatımızın büyük çoğunluğunu oraya gerçekleştiriyoruz. Bazı ülkeler ile çok daha yoğun dış ticaret hacmimiz var. Avrupa’da ihracat pazarlarımızdan olan Almanya ve Hollanda hakkında detaylı yazılar yazmıştım. Tekrar okumak isteyebilirsiniz.

2015 Toplam İhracat	143 823 982	Yüzde

Avrupa Birliği (AB 28)	63 996 979	44,50%
Yakın ve Orta Doğu	31 079 352	21,61%
Diğer Avrupa (AB Hariç)	14 140 408	9,83%
Diğer Asya	10 306 980	7,17%
Kuzey Afrika	8 526 749	5,93%
Kuzey Amerika	7 064 592	4,91%
Diğer Afrika	3 920 795	2,73%
Diğer Ülkeler	1 915 984	1,33%
Güney Amerika	1 309 755	0,91%
Orta Amerika ve Karayipler	848 820	0,59%
Avustralya ve Yeni Zelanda	619 467	0,43%
Diğer Okyanusya ve Kutup Böl. Ülkeleri	94 102	0,07%

Kıssadan Hisse

Yukarıdaki rakamlar ile Türkiye’deki ihracatçıların tercihlerine kısaca göz atmış olduk. Siz, bu ihracat tercihlerinin neresindesiniz? Veya neresinde olmak istiyorsunuz?

Her zaman dediğim gibi, tercihler size ait. Firma olarak duruşunuz çok önemli. Mal mukabili ödeme şeklinin sık kullanılan ödeme şekli olması, sizin de bunu tercih etmeniz gerektiği anlamına gelmiyor. Siz, ürününüze göre sadece peşin ödeme ile çalışmayı tercih edebilirsiniz. Veya bir miktar peşinat almadan üretime başlamamak firma politikanız olabilir. “Önce bu müşteriyi kazanayım, daha sonra peşinat isterim” şeklindeki bir yaklaşım, şu ana kadar gördüğüm çok sayıda örneğe göre, başarılı olamıyor. Firma politikanızı baştan belirleyerek yurt dışındaki müşteri ile ona göre pazarlık yapmanız çok önemli. Müşteri velinimettir tabi ki ama her dediğinin de yapılmasına gerek yoktur.

Güzel günler ve kârlı ihracatlar diliyorum.

Ümit Osman YILMAZ

ihracateksperi.com